सफल
च्याँउ उद्यमी बिक्रम पुन(S/O 4866) भान्जा संग भलाकुसारी गर्न सन् २०१२साल देखि
रहर थियो मलाई। बल्ल सन् २०१८को फ्रेवरी २७ गते त्यो
इच्छा पुग्यो। बिक्रम भान्जा संग भेटघाट हुँदा सिंगापुरको स्थानिय समय1730Hrs हुँदै थियो ।अस्ताउन लाग्दै गरेको सूर्यको किरण हाईराज भवनको घुरीबाट पछाडि
लुक्दै गरेको देखिन्थ्यो ।
सिंगापुरको Mount Vernonमा
हुर्केका,बढेका र पढेका बिक्रम भान्जा नेपालमा फर्कनु भई सफल च्याँउ उद्यमी हुनु
भएको संघर्षका आरोह अवरोहका कुईनेटाहरु थाल्नु अगाडि शिक्षा दिक्षाको कुराबाट गफगाफ अगाडि बढाएको थिए
।
हाँस्दै सिंगापुरे नेपाली लवजमा आफ्नो चिनारी बताउनु भयो बिक्रम भान्जाले।
म
बिक्रम पुन सिंगापुरको केके अस्पतालमा जन्मेको हुँ। ईलिङ प्रार्थमिक र बार्डली माध्यामिक बिद्यालय बाट ओ लेवल पास गरेको हुँ।
सिंगापुर पोलिटेक्निकबाट केमिकल प्रोसेस टेक्नोलजीमा ईञ्जिनेरिङ उतिर्ण गरे। तीन बर्ष अमेरिकन कम्पनीमा काम गरे सिंगापुरमा। नेपाल फर्के। दश महिना
नेपालमा बसे। सन्२००३ सालमा अमेरिकाको सन्फ्रान्सिस्कोमा अध्ययन गर्न गए।
ब्याचर्ल्स समाप्त गरे पछि नेपाल फर्के ।
अमेरिका बाट अध्ययन सकेर नेपाल फर्के पछि।सिंगापुरमा काम गरेको कम्पनीले फोन गर्यो मलाई। पुनः सिंगापुर काम गर्न आए। सिंगापुरमा आर्थिक मन्दी भएको कारणले कम्पनीले कामदार
कटौती गर्यो र नेपाल फर्के म । सिंगापुरमा काम गरि रहदै योजना गरेका साथै सोधखोज
गर्दै थिए सुनाखरी फूलको ब्यावसाय बारेमा तर हाम्रो जस्तो अल्पबिकसित देशमा त्यति
फाईदा नदेखाकाले च्याँउ खेतीको ब्यावसाय सम्बन्धि पत्रपत्रिका र किताब अध्ययन गर्न थाले ।
च्याँउ खेतीमा निक्कै भविष्य देखे हाम्रो देशमा। बिज्ञान र बिजनेस बिषयका
पृष्ठभूमि भएकाले कसैले गर्न नसक्ने गर्न कठिन हुने प्रविधि बाट च्याँउ खेती गर्ने जुक्ति गरे र
काठको भुसबाट सिताक च्याँउ खेती ब्यावसाय गर्ने सोच को उपाय निकाले। सिताक च्याँउ काठको
भुसबाट उमार्ने प्रविधि सायद पहिलो ब्याक्ति म हुँला नेपालमा। हाँस्दै र गर्वका
साथ भन्नु भयो बिक्रम भान्जाले। अहिले म सिंगापुरमा अन्तर्राष्ट्रिय बजार तिर निर्यात साथै Reishi
च्याँउ लगान गर्नका लागि सिंगापुर र मलेसियाका
ब्यापारीहरु संग सहकार्य गर्नका लागि पनि आएको हुँ।
काठमाण्डुको सामाखुशीमा साँढे दुई रोपनीमा च्याँउ खेती गर्दै छु। नेपालमा सिताक
च्याँउ मुढामा उत्पादन गर्न ८महिना लाग्छ।
मेरो प्रविधिबाट २ महिना सिताक च्याँउ उत्पादन गरि बजारमा बेच बिखन गर्न सकिन्छ।
नेपालमा पहिलो पटक काठको भुस बाट सिताक च्याँउ उमारेको जानकारि नेपाल सरकारले पाए
पछि। नेपाल सरकारका कृषि बैज्ञानिकहरु हेर्न आए जाँच गर्यौ। हर्षित भए ति
बैज्ञानिकहरु। युवा उद्यमी भनेर हौसला दिए। बिदेशमा पढेर स्वदेशमा फर्की सफल च्याँउ उद्यमी भए भन्दा म मख्ख भए। ति कृषि बैज्ञानिकहरुलाई ३वटा प्रस्ताव
राखे मैले। तपाईहरुको आँखा अगाडि नेपालमा पहिलो पटक काठको भुसबाट सिताक च्याँउ उमार्ने प्रविधि निकालेको पहिलो ब्याक्ति हो भनी नाम र प्रमाण पत्र दिनुहोस,दोस्रो अर्गानिक र तेस्रो खाना मिल्ने
प्रमाण पत्र दिनुस भन्दा मानेन् । कृषि त्रिभागका मुख्य सचिवले खाना मिल्ने
मात्र प्रमाण पत्र दिन सकिन्छ । बाँकी सकिदैन् भने ।नेपाल सरकारले खान सकिने अनुमति प्रमाणपत्र दिएको छ। त्यो लिन पनि धेरै
भनसुन गर्नु पर्यो। यस्तै छन् नेपालको कर्मचारी भन्दै हाँस्नु भयो।
च्याँउको
उत्पादन बृद्धि गर्नका लागि नेपाल सरकार संग ऋण दिनका लागि अनुरोध गरे तर सरकारले
अस्विकृत गरे। ऋण दिनै मानेन्। तर मैले
हिम्मत हारिन् मेरो आर्थिक लगानीले सकेको गरिरहे। सफल च्याँउ उद्यमी बन्नका लागि मैले
धेरै मिहनेत गरेको छु। धेरै रात अनिदो बसेको छु काठमाण्डुको कठ्याङग्रिदो बिहानीमा
काम गरेको छु।
अहिले
मैले रैसि Reishi सिताक Shiitake अईस्टर Oyster
यि जातका च्याँउ उत्पादन गरि रहेको छु। बाह्रै महिनाको मौसम मा
उत्पादन हुने अईस्टर,जाडो मौसम सिताक र गर्मी मौसम मा
उत्पादन गर्ने सकिने रैसि च्याँउको जात हो। अईस्टर जातको च्याँउ जुनसुक्कै मौसममा
उत्पादन गर्न सकिने भएकाले बढी उत्पादन गरि बजारमा बिक्रि बितवरण गरिरहेको छु।
बजारको मुल्य भन्दा सस्तोमा साथै फ्रि डेलिभरीको पनि सुविधा गरेको छु। वरिपरि बस्ने सबै छिमेकीले किनेर च्याँउको स्वाँद लिई सकेको छन्।
६
जनालाई रोजगार दिएको छु । अनि सिंगापुरे भान्जाहरु लाई पनि पार्ट टाईम जागिर दिएको
छु। फुर्सदको समयमा आउछन् उनीहरु।बढी च्याँउ खपत हुने ठमेल बजार हो ।
त्यहा सम्म लैजाने काम सिंगापुरे भान्जाहरुले गर्छन्। भान्जीहरुले अफिस र
एडमिस्ट्रेसन साथै ल्याव तिर काम गर्छन् । अब मेरो योजना भनेको प्रचुर मात्रमा
रैसि Reishi च्याँउको उत्पादन हो । यो च्याँउ खेती गर्नु भनेको खानका लागि होईन चिया पिउनका लागि हो । तर उत्पादन गर्न गाह्रो छ। किन भने ठुलो आर्थिक लगान आवश्यकता पर्छ। च्याँउको चिया पिउनाले स्वास्थ्यको लागि लाभदायक हुन्छ । बिकसित देशमा यसको चिया महंगो छ। त्यहि भएर नेपाली बजारमा सस्तो दरमा ५०रुपैयाँमा चिया बनाएर बेच्ने योजना गरेको छु। साथै
अन्य जातीको च्याँउ अन्तराष्ट्रिय बजारमा बेचबिखन गर्ने सोच लिएको छु।
रैसि
च्याँउ उत्पादन गर्न धेरै आर्थिक लागत लाग्ने भएकाले नेपाल सरकारले हामी जस्ता
कृषकलाई कृषि ऋण दिदैन्। त्यसैले मलेसिया र सिंगापुरका ब्यापारीहरु लाई आर्थिक
लगान गर्ने भएकाले म सिंगापुर आएको हुँ। अर्को कुरा मैले उत्पादन गरेको च्याँउ रसायनीक
रहित च्याँउ हो। अन्तरराष्ट्रिय बजार प्रवन्धनका लागि सिंगापुर आएको हुँ।
सफल च्याँउ
उद्यमी हुनका लागि बिक्रम पुन भान्जालाई सोधे दुःख र सुःखको क्षण।
दुःखका क्षण भन्नु पर्दा सिताक च्याँउ खेती गर्दा दुई पटक बिजुलीको
तार सर्ट हुदा ६०लाख नोक्सान भएको थियो। सुःखका क्षण नयाँ प्रविधि बाट च्याँउ खेती
हेर्न नेपाल सरकारका कृषि बैज्ञानिकहरु र उपराष्ट्रपति नन्द किशोर पुन आउनु हुँदा।त्यो क्षण खुशी लाग्छ। च्याँउ खेती ब्यावसायमा लागिपरेको १०
बर्षको उताब चढाबमा हल्का हाँस्दै भन्नु भयो। ५ करोडमा किन्न आएको थियो तर मैले बेचिन् तर अव
सायद कोहि आउछन् भने बेच्छु होला ।
हालमा मासिक अईष्टर ३०लाख सिताक ५०लाख र रैसि ५०लाखमा बजारमा बिक्रि गरि रहेको
छु।भर्खरै
समाजसेवी महावविर पुन जी म कहाँ आउनु भएको थियो। उहाँले यार्सा गुम्बा उत्पादन
गर्न सकिन्छ भनि सोध्नु भयो। एक बर्ष भित्रमा यार्सा गुम्बा उत्पादन गर्न सक्छु तर
धेरै लगानीको आवश्यता पर्छ मैले भनेको थिए। उसो
भए राष्ट्रिय आविष्कार केन्द्रले लगानी गर्छ भन्नु भएको छ । सिंगापुर बाट फर्के पछि महाविर पुन संग यार्सा गुम्बाको उत्पादन गर्न छलफल गर्नु पर्ने छ।
पढेलेखेका सिंगापुरे भाञ्जा-भाञ्जीहरु बिदेशमा बसेकालाई के सुझाव दिनु हुन्छ सोधे मैले ।
उहाँले सिंगापुरे भान्जाको भाषीक शैलीमा बताए । उनीहरुको ईच्छा हो । मेरो बहिनी
पनि बिदेशी भएकी छिन्। त्यो उसको ईच्छा हो। तर मलाई सोध्नु हुन्छ भने म सायद १४
बर्षको हुँदै मेरी आमालाई भन्थे म जहा भए पनि एक दिन त नेपाल फर्कन्छु भन्थे।
बिदेशको तेस्रो चौथो नागरिक भएर बस्नु भन्दा आफ्नै देशको नागरिक भएर बस्नु पाउदा
मलाई गर्व लाग्छ। रमाईलो लाग्छ। भविष्यमा राजनितिमा जाने रहर छ हौउ मामा मलाई पनि
उहाँले हाँस्दै भन्नु भयो। हामी केहि बेर हाँस्यौ।
आज
माउण्ट भर्नको प्ले ग्राउण्डमा बच्चाहरु खेलेको देख्दा मेरो बाल्यकालको याद आएको
थियो । म पनि यहि ठाउमा यसरी खेल्थे। उद्यानहरु देख्दा स्वर्गिय बाबा को याद आयो
मलाई। मेरो बाबा जीसी जिएम हुनुहुन्थ्यो। उहाँले मेस र घरवरिपरी फूलहरु रोप्नु
हुन्थ्यो । गोडमेल गर्नुहुन्थ्यो। ति फूलबारीहरु आज देख्दा बिगतको सम्झना आयो।
बेला बेलामा बाबालाई गोडमेल गर्न सघाउथे मैेले। बाबा लाहुरे हुनु भएकाले मैले अवसर
पाए। अवसर नपाएको भए सायद म खाडिमुलुक कि त हलो जोत्दै हुन्थे होला बारी कान्ला तिर
सायद। सिंगापुरमा हुर्केका भान्जा-भान्जीहरुलाई नेपाल फर्किदा धेरै
कुरा फाईदा पुग्छ। किन भने बिकसित देशको समाजमा धेरै कुराहरु सिकेका देखेका र अनुभव गरेका हुन्छन् । कसैको छिटो बुद्धि त कसैको ढिलो दिमाग आउछ। हाम्रो सिंगापुरे भान्जा-भान्जीहरु
नेपाल फर्केकाहरु कहि कतै हराईरहेका छन्। फरक वतावरणको हुर्काईको कारणले ।